Günümüz Sanatının Yaratıcısı: Fotoğraf Makinesi

Günümüz bilim ve teknolojisin ulaştığı seviyeyi kedilere borçlu olduğumuz söylenir. Kilisenin cadılıkla suçladığı kediler Ortaçağ Avrupası’ndan temizlendi ve kentler fare istilasına karşı savunmasız kaldılar. Fareler ve pirelerinin sırtındaki veba kıtanın üzerinden silindir gibi geçti ve halkın kedi kıyımından sorumlu tuttuğu kilisenin otoritesi onarılamayacak şekilde sarsıldı. Kiliseden doğan boşlukta da bilimsel düşünce filizlendi.

Bilimi nasıl kedilere borçluysak, bugün bildiğimiz şekliyle sanatı da fotoğraf makinesine borçluyuz. Fotoğraf makinesinin 19. yy boyunca gelişmesiyle, plastik sanatlar temel amacı anı dondurmak olan, sıkı kurallara bağlı bir zanaat olmaktan çıktı. Kopyalama ve zamanı dondurma işini fotoğraf üstlenince, sanat soyut kavramlarla ilgilenebilecek zaman ve alan buldu. Klasik resmi, önce empresyonistler (Manet, Monet, Pissarro) hırpaladı; sonra Primitivizm (Gaugin), Pointilizm (Seurat), Fovizm (Matisse),  Kübizm (Picasso, Braque, Leger) ve Ekspresyonizm (Munch, Kandinsky, Kirscher) sanatı tamamen özgürleştirdi. Resim sanatıyla başlayan bu dalga, tüm kültür-sanatı ve düşünceyi yeniden yapılandırdı, Edebiyat da bu dönüşümden nasibini aldı.

Fotoğraf makinesinin ateşini yaktığı, 1. Dünya Savaşı ile sona eren büyük dönüşüm atmosferinde yazılan romanlardan öne çıkanları bu ayki Kararsız Okur’a taşıdık. Fotoğraf makinesine bir reveransla, fotoğraf sanatına ve felsefesine ilgi duyan okur için de seçenekler oluşturduk.

1890-1915 Dönemi Dünyada Gelişmeler:

1890 – Eyfel kulesi tamamlandı

1891- Carnegie Hall açıldı

1892 Edison ilk film stüdyosunu kurdu

1893 – Uluslararası Olimpiyat Komitesi kuruldu

1894 – Fransız ordusunda Dreyfus vakası ve “Suçluyorum!” Emile Zola

1895 – Wilhelm Röntgen, röntgen cihazını buldu

1896 -  Freud ve Psikanaliz

1898 – İlk flaşlı fotoğraf

1899 – İlk ses kayıt cihazı

1900 – Max Plank kuantum fiziğinin temellerini attı

1901 –Marconi radyosu

1902 – İlk Gramofon

1903 – Wright kardeşlerin ilk uçuşu

1905 – Einstein Özel Görelilik Teorisini yayımladı

1906 – Finlandiya kadınlara oy verme hakkı tanıdı

1907 – Picasso ve Kübizm

1909 – Plastik bulundu

1910 – Halley Kuyruklu Yıldızı görüldü

1911 – Amudsen Güney Kutbuna ulaştı

1912 – Titanik battı

1913 – Seri Üretim – Ford

1914 - Avusturya-Macaristan Veliaht Prensi Ferdinand Saraybosna’da suikasta uğradı – 1. Dünya Savaşı

Devrin Sonu:

Mesafelerin buhar makineleriyle kısaldığı, günlerin elektrikli aydınlatma direkleriyle uzadığı; tüm rutinlerin kırıldığı; sanat, bilim, felsefe ve teknolojinin birbirlerini besleyerek el ele yükseldiği bu altın dönem savaşı askerlerden alıp tüm topluma yayan “topyekun savaş”la karşı karşıya kaldı. 1. Dünya Savaşı patlak verdi ve tarihin ilk topyekun savaş cephenin sıcaklığını ve travmalarını şehre indirdi.

Savaş uzadıkça her toplum daha fazla gencini mitralyözlerin namlusunun ucuna yollamaya başladı. Cepheden zafer haberleri yerine, bitmek bilmeyen tabutlar geldikçe cephe yolcusu taze askerler göz göre göre ölüme yollandıklarının artık farkındaydılar. Bu ortamda bir gün Some yakınlarındaki bir kasabadan geçen bir bölük Fransız askeri, bir anda mezbaha yolundaki koyunlardan farksız olduklarını anladılar ve yol boyu koyun gibi melediler. Sanatın yeni ilerlemeci, arayan ve yenilikçi tavrının, en önemli özelliği şaşırtarak ve hatta şoke ederek dikkatleri üzerine çekmesiydi. Meleyen askerlerin ölüme yürüdüğü bir dünyada, resimler kimseyi şaşırtamazdı.

Kaynak: sabitfikir Şubat 2017, Kararsız Okur-idefix