Popüler kültürün budamaya kalktığı öncü: Jane Austen

Jane Austen, ölümünden 200 yıl sonra bugün, hala çok okunuyor ve hala çok sayıda romanın hamurunda bulunabiliyor. Austen’ın döneminde müthiş bir yenilikçilikle açtığı yol ve kurguladığı formül, iki yüzyıldır yazarları ve okurları peşinden sürükledi; zaman içinde romanlara gire gire, okurlar tarafından okuna okuna artık ana akımının parçası oldu. Austen, doğaüstü acayiplikler ve her zaman tutarlılık kaygısı olmayan bir olay örgüsü etrafına sarılan, aşırı duygusal melodramların ve gotik-romantik romanların hüküm sürüdüğü dönemde ortaya çıktı. Çağdaşlarının aksine, sıradan insanları, bildik mekanları ve herkesin başına gelebilecek olayları romanlarına konu edindi. Realizm, romantizm ve mizahı birlikte kullanırken fazla büyük oynamaktan da uzak durdu. Sosyal realist bir tavırla 19.yy başındaki kadınların toplumdaki yerini çok okurun gözüne sokmadan arka planda gösterirken, en önde duran her zaman kararlı kadın karakterleriyle, mutlu-sonlarıyla, diyalog ağırlıklı anlatımıyla yazı karakterini belirginleştirdi. Bu düzen; bugün artık bize çok tanıdıkken, Austen’ın dönemi için özgün ve son derece yenilikçiydi ve Austen zamana direnecek bir dengeyi yakalamıştı.

41 yıllık hayatında sadece 6 roman bırakan Austen’ın değeri ölümünden sonra anlaşıldı. Kitaplarından kazandıkları £600’u (bugünün £20,000’u) aşamadı. 100 yıl öncesinde çoğunlukla erkeklerin okuduğu bir yazardı; Winston Churcill, Jane Austen ve antibiyotiği savaşı kazanmasındaki yardımcılarından gördüğünü söylemişti. Ancak beyazperde onu kadınlara seslenmek için kullanmaya karar verince Austen algısı hızla değişti. “Gurur ve Önyargı” romanının ilk Türkçe baskılarında, aşk kelimesin kapağa taşınmasına ve kitabın isminin “Aşk ve Gurur” olarak çevrilmesine, Austen’ın romantik yönünün parlatılmasının yerel ölçekteki yansıması olarak bakılabilir. Bu ay, Austen’ın popüler kültürün çiğnemeyi sevdiği tek boyutunu parlatmak yerine, günümüzü şekillendiren figürlerden biri haline getiren geniş çerçevesi içine oturtan bir KararsızOkur sayfası oluşturduk.

Kaynak: sabitfikir Temmuz 2017, Kararsız Okur-idefix